Manastiri u Crnoj Gori – važni manastiri koje morate obići

Bez obzira na to da li ste religiozni ili ne, manastiri i njihove crkve uglavnom predstavljaju fascinantne prizore na koje niko nije imun, bez obzira na vjersko opredjeljenje. Manastiri u Crnoj Gori su dio hrišćanske pravoslavne crkve, druge najveće hrišćanske crkve na svijetu.

Pravoslavni manastiri sa arhitekturom i umjetničkim izrazom, koji je veoma drugačiji od katoličkih katedrala, na primjer, pa je to jedna od prvih stvari koje ćete vidjeti nakon putovanja u Crnu Goru. Ono što, prije svega, preporučuje ova religiozna mjesta je njihova vanvremenska ljepota – nešto što podjednako mogu da cijene i osobe koje nisu religiozne, ali i one koje pripadaju drugoj vjeri.

U nastavku teksta ćemo pokušati da vam bliže prikažemo najveće i najvažnije crnogorske manastire, prave predstavnike pravoslavne hrišćanske crkve, odnosno mjesta koja se izdvajaju svojom autentičnom ljepotom, arhitekturom, duhovnošću i pričama o turbulentnoj prošlosti.

Manastir Morača je sagrađen davne 1252. godine od strane Stefana Nemanje. Udaljen 46 km od Podgorice, manastir Morača Crna Gora ima jednostavnu arhitekturu, koja savršeno odvaja vizantijski stil gradnje od ostalih arhitektonskih stilova.

U okviru manastirskog kompleksa se nalaze dvije crkve – crkve Uspenja Bogorodice i manja crkva, posvećena Svetom Nikoli. Imanje je ukrašeno predivnim baštenskim dvorištem koje kod posjetioca stvara utisak kao da su zakoračili pravo u 13. vijek, što je i tačan period kada je većina fresaka crkve oslikana.

Jedna od najpoznatijih fresaka iz tog perioda koja se nalazi u manastiru zove se “Gavran hrani proroka Iliju”, ali manastir Morača posjeduje i impresivan ikonostas, koji se sastoji od poznatih srednjovjekovnih ikona, koje su zbog svoje vrijednosti danas uključene u lekcije iz istorije i istorije umjetnosti.

Manastir Piva, poznat i kao crkva Uspenja Presvete Bogorodice, smješten je blizu izvora rijeke Pive u sjevernoj Crnoj Gori. U početku, Piva manastir je bio smješten tačno na izvoru same rijeke, otprilike 3 km udaljen od hidroelektrane koja je trebalo da bude izgrađena.

U periodu između 1969. i 1982., čitav manastir je pomjeren sa svoje izvorne pozicije, što je značilo da preko 1000 ostataka fresaka i drugih osjetljivih dijelova srednjovjekovnog manastira treba preseliti na drugu lokaciju. Ono po čemu se manastir Piva izdvaja od drugih srednjovjekovnih manastira je činjenica da je izgradnja samog manasitra sprovedena sa dozvolom Otomanskog carstva, u periodu između 1573. i 1586. godine.

Piva manastir je osnovao Savatije Sokolović, rođak ozloglašenog velikog vezira Mehmed-paše Sokolovića, što je jedan od razloga da u manastiru naiđete na oslikanu fresku sa likovima Savatija i Mehmed-paše, što je u hrišćanskim crkvama prava rijetkost. Kada je riječ o freskama, bolji dio crkve oslikan je od strane grčkih umjetnika.

Kada je u pitanju manastir Savina Herceg Novi je čuven baš zbog ovog manastira, najviše zahvaljujući umjetnosti izrade fresaka. Manastir Savina sastoji se od tri crkve, od kojih su dvije posvećene Velikoj Gospojini, dok je treća, ujedno i najmanja, odvojena crkva, posvećena Svetom Savi. Čitav manastir Savina pripada hrišćanskoj pravoslavnoj crkvi.

Druge dvije crkve, kolokvijalno nazvane Velika i Mala, stvaraju zajedno entitet sa spavaonicama i trezorom. Mala crkva se razlikuje po svojim jedinstvenim freskama, koje uglavnom oslikavaju Velike praznike i Isusov život, oslikan od strane poznatog dubrovačkog slikara iz 15. vijeka – Lovre Dobričevića.

Manastir Savina Herceg Novi ima tri freske koje predstavljaju pravi primjer vizantijskog ikonopisa i gotskog izraza. Prema nekim izvorima, mala crkva datira još od ranog 11. vijeka, dok je veća crkva ujedno i mlađa, osnovana u 17. vijeku i predstavlja pravo remek-djelo dalmatinskog baroka.

Cetinje manastir Crna Gora smješten je u bivšoj prijestonici države, a osnovan je u 15. vijeku, dok je država Zeta još uvijek postojala. Manastir predstavlja nasljeđe vladara Ivana Crnojevića. Već 500 godina predstavlja glavno sjedište crnogorskih biskupa, kao i epicentar crnogorskog obrazovanja i kulture.

Manastir Cetinje je poznat i kao Ćipur, skraćenica od grčke reči kipurion koja se prevodi kao “prelijepa bašta”. Nažalost, ljepota manastira je izgubio svoj sjaj kad je manastir oštećen 1962. godine, u jednom od pohoda Sulejman-paše Bušatlije na Cetnije.

Postoji nekoliko zapisa o tačnom datumu izgradnje manastire, koji datiraju iz perioda osnivanja, prije nego što je dva puta rekonstruisan. Prva rekonstrukcija se odigrala tokom 13. vijeka, a drugi put u periodu između 1925. i 1927. godine, kako i danas izgleda. Osnovu manastira čini crkva Rođenja Bogorodice.

Cetinjski manastir je posebno čuven zbog svetih relikvija koje su ovdje sačuvane. Neke od njih su i mošti Svetog Petra Cetinjskog, ruka Jovana Krstitelja, dio relikvija Teodora Stratilata, kao i segmente Časnog krsta, čineći manastir Cetinje jednom od najbogatijih riznica hrišćanskog svijeta.

Često nazivan Podmaine, ovaj manastir je ime dobio po obližnjem brdu, smještenom nedaleko od grada Budva. Podmaine ima ogroman istorijski značaj kao strateško mjesto na kojem su se sastajali članovi plemena Maine. Nažalost, ovaj manastir nije u potpunosti sačuvan, zbog pobune koja se dogodila u zalivu Boka Kotorska, nakon koje je crkva Svete Petke obnovljena.

Čitav kompeks manastira Podmaine se sastoji od manje crkve posvećene Uspenju Presvete Bogorodice, izgrađene u 15. vijeku. Natpis iznad ulaza u malu crkvu pominje 1630. godinu kao onu u kojoj je manastir obnovljen, kao i godinu oslikavanja crkve.

Postojala je i veća crkva, ali je od tada ostala nezavršena. Pored religiozne, odnosno sakralne funkcije, manastir Podmaine je takođe kratko vrijeme služio i kao rezidencija Cetinjske mitropolije.

Smješten na autoputu ka Petrovcu, Manastir Reževići je nazvan prema plemenu iz Paštrovića. Tačan zapis o datumu nastanka manastira još uvijek nije utvrđen, ali stara legenda kaže da je povezan sa dinastijom Nemanjića.

Kompleks manastira Režević se sastoji dvije crkve, spavaonice i trezora. Manja crkva Uspenja Bogorodice se ističe ljepotom ikonopisa, što navodi na zaključak da je donor crkve, Stefan Prvovenčani, sahranjen ovdje.

Druga crkva je posvećena Svetom Trojstvu, sagrađena je tokom 18. vijeka, sa zvonikom iz tog perioda. Ova crkva je ostavština cara Dušana. Manastir Reževići je uništen u zemljotresu iz 1979. godine, a kasnije je obnovljen.

Drevni manastir Gospa od Milosti predstavlja još jedno zdanje koje krasi zaliv Boke Kotorske, nedaleko od Tivta. Nalazi se na najmanjem od tri ostrva na arhipelagu, uključujući i ostrvo Svetog Marka i Ostrvo cvijeća. Manastir ima domaćinstvo, spavaonice, prelijepu baštu i crkvu posvećenu začeću Svete Bogorodice.

Čitav kompleks ovog ženskog manastira okružuje zid visine 1.5m, s obzirom na to da je ovaj manastir i utočište časnih sestara. Manastir Gospa od Milosti je osnovan u 15. vijeku, ali je od 16. vijeka pripadao Franjevačkom redu. Početkom 19. vijeka prelazi u vlasništvo Kotorskih biskupa i katoličkih sveštenika.

Zanimljiv eksponat u manastiru, tačnije drveni prikaz Djevice Marije, napravljen je u 14. vijeku. Napravljen je od strane monaha pustinjaka koji je osnovao selestinski manastir. Prikaz Djevice Marije je jedinstven zbog toga što je oslikava na drugačiji način, u drugačijoj pozi. Djevica Marija je predstavljena kao trudnica koja sjedi, držeći svoj stomak u rukama.

Naravno, ona se ovdje prikazuje kao vječni simbol majčinstva, ali je ovo, ipak, veoma atipična predstava u hrišćanstvu. Pored ove statue, ostrvo sa drevnim manastirskim kompleksom, crkvama i zvonikom je jedna od znamenitosti Crne Gore koju morate posjetiti.

Ona predstavlja blistavi primjer srednjovjekovne arhitekture, pa je posjetiocima, posebno onima koji su smješteni u rezidencijama Porto Montenegro kompleksa, veoma dostupna posjeta ovom svetom mjestu, bilo brodom ili jahtom, koji polazi sa marine Porto Montenegro.

Kao što ste vjerovatno zaključili, teritorija Crne Gore je prekrivena ogromnim brojema manastira, najviše onim koji pripadaju hrišćanskoj pravoslavnoj crkvi, s obzirom na to da je najveći dio populacije pravoslavne vjeroispovjesti. Katoličke crkve su uglavnom smještene na primorju, najviše zbog činjenice da je Mletačka republika vladala na priobalnom dijelu.

S obzirom na činjenicu da u našoj maloj zemlji postoji više od 50 manastira, može se reći da su manastiri Crne Gore posebni – bilo da je u pitanju veličanstvena istorija, nevjerovatan ikonopis, prelijepe freske, ili jednostavno zbog činjenice da su okruženi zadivljujućom prirodom Crne Gore.

U svakom slučaju, manastiri Crne Gore su mjesto koje vrijedi posjetiti. Ukoliko imate vremena, posjetite one koje smo vam u tekstu predstavili, i krenite na putovanje od Vizantijskog perioda do modernih dana, uz duhovnu moć koja će vas sigurno očarati.