Home / Blog / Njeguški pršut – specijalitet koji morate probati u Crnoj Gori

Njeguški pršut - specijalitet koji morate probati u Crnoj Gori

Njeguški pršut, poznat i kao njeguška šunka, je mesni specijalitet crnogorske kuhinje koji se nalazi pod zaštitom države, a vjerujte nam, ima razloga zašto je to tako. Njeguški pršut je jedna od onih vrsta hrane čija priprema i kvalitet umnogome zavise od podneblja, pa tako iako postoji veliki broj sličnih sušenih mesnih specijaliteta širom Balkana, nijedan ne može baš da se uporedi sa njeguškim pršutom.

Njeguška šunka je istovremeno potpada pod nasljeđe Crne Gore, što ne bi trebalo da iznenadi budući da se Crna Gora generalno može pohvaliti bogaom istorijom, koja obuhvata i njeno kulinarsko umijeće. Kako biste bolje razumjeli kakvo je jelo njeguški pršut, kako se sprema i servira, koje mu je porijeklo, prvo treba da se zaputimo u postojbinu njeguškog pršuta – idilično seoce Njeguši.

Njeguški pršut i njegova postojbina - selo Njeguši

Kao što ste donekle vjerovatno očekivali, selo Njeguši pripada planinskom dijelu Crne Gore, ili preciznije, staroj prijestonici Crne Gore – Cetinju ispod Lovćena. Selo je poznato kao mjesto porijekla dinastije Petrović, koja je vladala Crnom Gorom od kraja 17. do početka 20. vijeka.

Međutim, pravi razlog što počinjemo priču o selu Njeguši je taj što je danas najpoznatije kao dom crnogorske nacionalne kuhinje, odnosno zvijezde ovog bloga, njeguškog pršuta, ali i njeguškog žutog sira i njeguškog steka.

Njeguši je nekada bio centar Katunske nahije, jedne od 4 veliki nahije Stare Crne Gore, dok u njemu danas živi manje od 20 stanovnika.

Iako je selo Njeguši imalo značajnu ulogu u istoriji Crne Gore, danas je praktično nepoznanica među turistima koji posjećuju našu zemlju. Mjesto danas prvenstveno ima sentimentalnu vrijednost, budući da je veliki broj crnogorskih vladara rođen i odrastao ovdje, sa kućama koje su i dalje očuvane i danas služe kao muzeji.

Pored muzeja, u mjestu i okolini postoji veliki broj kulturnim spomenika, manastira i drugih znamenitosti koje selo Njeguši čine vrijednim posjete, a jedna takva “znamenitost” je čuveni specijalitet – njeguški pršut.

Priroda, zdrava ishrana i još “zdravija” rakija

Prirodna okolina sela Njeguši krije mnoga iznenađenja u vidu pećina, jama i drugih karstnih oblika, koje obično u velikoj mjeri privlače avanturiste, zavisnike od adrenalina i druge obožavaoce boravka u prirodi.

Iz ovog razloga vam savjetujemo da selo posjetite u periodu između maja i oktobra, budući da klima u Crnoj Gori zna da postane oštrija u zimskim mjesecima, naročito u planinama.

Cijelo područje sela je više nego pogodno za poljoprivredu i proizvodnju zdrave, organske hrane, zbog čega je ovo mjesto i našlo put do gurmana, što stranih, što iz regiona.

Okolina sela su kao stvorena za organizovanje izleta, kampova, radionica i piknika u predivnom prirodnom okruženju, sa ukusnom hranom nadomak ruke.

Kao što smo već napomenuli, ovdje možete probati, žuti sir, med, vino, kao i rakiju, poznato balkansko alkoholno piće, ali prije svega, čuveni njeguški pršut kojim ćemo se sada detaljno pozabaviti.

Njeguški pršut - delikates koji se ne zaboravlja

Za Crnogorce, njeguški pršut ili njeguška šunka, ili kako god želite da ga zovete, je mnogo više od delikatesa, i više je u rangu sa načinom života. Njeguški pršut je dio tradicije Crne Gore jako dugo, i samim tim neraskidiv dio njihovog načina života. Ovo je specijalitet koji se i dan danas nudi gostima kao najveći znak gostoprimstva i poštovanja.

Najveća potvrda ukusa i kvaliteta njeguškog pršuta su iskreno zadovoljstvo i uživanje koje se javi kod svih koji probaju ovaj specijalitet, bilo da im je prvi ili deseti put.

Sada je trenutak da se zapitamo – postoji li neki tajni sastojak ili poseban razlog zbog kog je ovo jelo toliko ukusno i neporedivo sa bilo kojim drugim?

Njeguški pršut i proces njegovog nastanka

Njeguški pršut se može opisati kao kombinacija nevjerovatne tamne boje svinjskog mesa i intenzivnog ukusa, tjerajući vas da se osjetite kao da ste zaista okusili luksuz. Razlika je u tome što je “luksuz”, u ovom slučaju, produkt naizgled jednostavnog procesa koji opet zahtjeva vještinu, a koji često ima najbolji ukus u ruralnim uslovima svog nastanka.

Razlog zašto niko ne može da ostane ravnodušan na ukus njeguškog pršuta je zato što on izvorno pravi u sušarama napravljenim od lokalno obrađivanog kamena, sa metar debelim zidovima, što svakako ostavlja trag na punoću ukusa i kvalitet samog mesa. Ovo je inače zvaničan i jedini način pravljenja autentičnog njeguškog pršuta.

Proces pravljenja pršuta podrazumijeva još i korišćenje posebne soli iz Ulcinja, kao i bukovo drvo. Meso se dimi iznad bukovine na niskoj temperaturi tokom dana, a potom suši tokom noći, što je proces koji traje oko 2 nedjelje. 15. dana meso se pere i pritiska balonima vode, nakon čega se tako ostavlja, što i dalje podrazumijeva svakodnevnu provjeru.

Faktori zaslužni za savršen ukus njeguškog pršuta

Smatramo da ne postoji jedan ralog zbog kog njeguški pršut ima aromu kakvu ima, već nekoliko, i više nego zaslužnih. Kratka i pojednostavljena verzija proizvodnje njeguškog pršuta koji smo opisali iznad je proces koji se nije promenio vijekovima. Soljenje, dimljenje i sušenje su dijelovi procedure koji se uvijek pažljivo nadgledaju, uz poštovanje svih neophodnih koraka.

Njeguški pršut se isključivo dimi na bukovini, zbog čega je potrebno da prođe skoro pola godine kako bi bio spreman za serviranje. Iz ovog razloga se postavlja pitanje da li je u procesu proizvodnje zapravo tajna?

Neki bi rekli da je tajna u klimi, odnosno posebnom susretu morskog i planinskog vazduha koje daje posebno aromu, a uzmimo u obzir i da postojbina njeguškog pršuta obuhvata područje na nadmorskoj visini od 500 do 1500 metara – inače odlike umjereno kontinetalne klime u planinskoj Crnoj Gori.

Mi smatramo da je tajna u proporciji – svaki od faktora, uključujući i klimu, vazduh i nadmorsku visinu, su ono što utiče da njeguški pršut poprimi ukus i aromu zbog koje je postao čuven, što je na kraju i dovelo do toga da postane zaštićen kao nacionalni specijalitet porijeklom iz cetinjske oblasti.

Kako se servira njeguški pršut?

Njeguški pršut se obično servira sa njeguškim žutim sirom, bogatim mastima, koji se uz pršut smatra jednim od najizvrsnijih specijaliteta koje možete probati u Crnoj Gori.

Baš kao i njeguški pršut, i ovaj sir se čuva na sjenovitom mjestu, ali ne na toliko dug period vremena kao pršut, jer je siru dovoljno 3 mjeseca da “odleži” prije serviranja. Budući da je selo Njeguši oduvijek bilo čuveno po mliječnim proizvodima, ne čudi da sir koji prave, uz njeguški pršut naravno, ima status nacionalnog blaga.

Ovaj čuveni sir se prodavao duž čitavog primorja, što obuhvata i Dalmaciju, Trst i Veneciju, dok je tradicija njegove proizvodnje duga čak 120 godina. Originalni sir se, baš kao i njeguški pršut, proizvodi samo u ovom dijelu zemlje, a svoju posebnu aromu duguje posebnim drvenim kacama u kojima se čuva tokom perioda stajanja.

Ovaj vrsta je poznata još i kao “puni sir” koji dostiže najbolji kvalitet kada se pravi u kombinaciji kravljeg i ovčijeg mlijeka. Razlog je prost – životinje koje daju mlijeko u ovim krajevima, hrane se na planinskim pašnjacima, na svježem vazduhu, što se itekako reflektuje na kvalitet mlijeka koje proizvode.

Kao što smo rekli, zlatno žuti obručevi njeguškog sira se čuvaju na provjetrenom i hladnom mjestu do 3 mjeseca prije serviranja, a u kombinaciji sa njeguškim pršutom, maslinama iz Bara i časom lokalnog vina, imate priliku da okusite delikates koji će oplemeniti sva vaša čula.

Njeguški pršut - autentični gastronomski simbol Crne Gore

Svako ko jednom posjeti Crnu Goru stiče utisak da je za bogatsvo po pitanju crnogorske kuhinje zaslužna zdrava kombinacija prirode, blagotvorne klime, plodnog tla, i jednog posebnog i ključnog faktora – tradicije.

Generacije ljudi su na ovom tlu uzgajale voće i povrće, gajile stoku, pravile mliječne proizvode, maslinovo ulje i druge, na identičan način na koji su to radili njihovi stari. Tradicionalne poljoprivredne i kulinarske veštine su prenošene sa koljena na koljeno, kako bi se pažljivo sačuvao originalan recept, ali i ukus, za buduće generacije.

NIje potrebno naglašavati da je za očuvanje ovakve tradicije neophodna pažnja, ogromna posvećenost, i prije svega ljubav, koju je i sama priroda našla načina da nagradi.

Njeguški pršut je produkt upravo jedne takve tradicije. Sušeni, dugotrajni mesni proizvod koji nastaje od svinjskog mesa – zbirni proizvod blagotvornih klimatski uslova, zdrave prirodne okoline i duge tradicije, kao i reputacije koja je prevazišla fizičke granice zemlje porijekla.

Njeguški pršut je autentičan, tradicionalni proizvod čije je geografsko porijeklo, klima i vještina proizvodnje uzrokovala da postane jedan od nacionalnih simbola Crne Gore – jelo za koje svi čuju i žele da isprovaju kada nas posjete.

Postoji veliki broj mjesta gdje možete probati originalni njeguški pršut, prvenstveno u mjestu “rođenja”- selu Njeguši, zatim Cetinju, nekadašnjoj prijestonici Crne Gore, ali, ako ste smješteni u Porto Montenegru, obradovaće vas činjenica da njeguški pršut možete probati i u nekom od naših restorana!

Pored toga, pozicija Porto Montenegro marine omogućava da lako isplanirate road trip do Cetinja ili sela Njeguši, upoznate ove dvije znamenitosti Crne Gore, i istovremeno ugrabite priliku i probate njeguški pršut po tradicionalnom receptu i lično se uvjerite zašto je ovaj mesni specijalitet postao univerzalni simbol crnogorske kuhinje!